سفر رئیس‌‌جمهور به نیویورک | مسئله‌ای به نام همراهان سفر خارجی رئیس‌جمهور؛ میراث احمدی‌نژاد برای پزشکیان

رویداد ۲۴ | فاطمه کریمخان: مجمع سالانه روسای کشورها در سازمان ملل، حدود دو دهه است که برای ایران حاشیه‌ساز است؛ طبیعی است در کشوری که مردمش نمی‌توانند به راحتی به آمریکا سفر کنند، همواره پشت سر افرادی که روسای کشورشان را در آمریکا همراهی می‌کنند این سوال وجود داشته باشد که «چرا اینها؟»

سوال بی‌جایی هم نیست البته، پول سفرهای دیپلماتیک روسای کشورها عموما یا از منابع کشورها فراهم می‌شود یا از مالیات، و مردم حق دارند بدانند پول منابع و مالیات‌شان چطور خرج می‌شود.

احمدی‌نژاد و ایجاد مسئله‌ای به نام همراهان سفر خارجی رئیس‌جمهور

با این حال، در ایران تا پیش از دوران احمدی‌نژاد این که چه کسی نخست وزیر و رییس جمهور را در نیویورک همراهی کند چندان مساله نبود. یکی از دلایلش این است که از آغاز جمهوری اسلامی تا دولت خاتمی، مقامات ایرانی احتمام چندانی به حضور در مجمع سالانه روسای کشورها نداشتند و مثلا بعد از این که آیت‌الله خامنه‌ای در سال  ۶۶در مجمع حاضر شد، تا سال ۷۷ که آقای خاتمی از ایران به مجمع رفت تا پیام گفتوگوی تمدن ها را قرائت کند، کسی از ایران در نشست سالانه روسای کشورها حاضر نبود. خاتمی هم تیم‌های ده-دوازده نفره متشکل از مقامات رسمی با خودش می ‌رد و لیست آنها هم معمولا در اختیار رسانه‌ها قرار می‌گرفت و غیر از حرف‌ها یا نشست و برخواستش در مجمع، چندان سوال و جای انتقادی برای کسی باقی نمی‌گذاشت.

بعد نوبت به معجزه هزاره سوم، محمد احمدی‌نژاد رسید که علاقه شدیدی به نیویورک داشت و هر وقت که ممکن می‌شد در نشست سالانه مجموع عمومی شرکت می‌کرد. سوای این که حرف‌هایش در مجمع برای کشور بحران می‌آفرید و موجب ترک سالن توسط هیات‌های دیپلماتیک می‌شد، تعداد کسانی که با خودش به نیویورک می‌برد هم همیشه حاشیه داشت. او که صاحب رکورد همراه بردن هیاتی ۹۰نفره به نیویورک است، برای یکی از سفرهایش درخواست ۱۶۰ ویزای آمریکا کرده بود که البته آمریکایی ها با حدود نصف آن موافقت کردند و حدود ۸۰نفر در نهایت سوار هواپیما شدند. هیچ وقت روشن نشد که در هر کدام از سفرهای احمدی‌نژاد دقیقا چه کسانی با چه هدفی او را همراهی می‌کنند، اما روشن شد که او در مجمع به ساختار مجمع و دیپلیماسی جهانی پی‌در‌پی بی‌احترامی می‌کرد و هر بار با دسته‌گلی از تحریم‌های تازه و انزوای بیشتر دولت عالی ایران به کشور برمی‌گشت.

بعد از او دوران ریاست جمهوری آقای روحانی گشایشی برای دیپلماسی جهانی ایران بود، روحانی هم در سفر های اولش چند ده نفر همراه داشت، از جمله تعداد زیادی از وابسته های تجاری، نمایندگان اقلیت های دینی و مشاورانش، با این حال و علیرغم پروتوکل ها همسر آقای روحانی معمولا او را در سفر هایش به نیویورک همراهی نمی کرد. روحانی در سفرهایش به نیویورک اغلب دیدار های عالی رتبه ای از قبیل دیدار با مقامات کشورهای اروپایی و انگلستان را داشت. مدیر تشریفات ریاست جمهوری می گوید او در سال 96، تنها 43 نفر همراه با خودش به نیویورک برده بود، با همین هیات های مختصر او توانسته بود چهره ایران را در جهان بهبود ببخشد، تحریم های هسته ای را از سر ایران بردارد، کشور را از شمول بند هفت منشور سازمان ملل خارج کند.

آقای رییسی در ریاست جمهوری سه ساله‌اش دو بار به نیویورک رفت. تعداد هیات همراه او در هیچ کدام از این سفرها روشن نیست. با وجود این که همراه بردن همسر در سفرهای رسمی دیپلماتیک پروتکل است و اغلب روسای کشورها آن را اعمال می‌کنند آقای رییسی دخترش را هم به نیویورک برد که از دستاوردهای حضور او در این سفرها هم خبری نیست. تمام آنچه از سفرهای آقای رییسی به نیویورک منتشر شده است عکس‌های سلفی افرادی مانند مهدی خانعلی‌زاده در شهر نیویورک و تصاویری از بارهای همراه تیم ریاست جمهوری در برگشت از سفر است؛ بسته‌های پروتئین و پوشک و ... که روی گاری به سمت هواپیمای تشریفات ریاست جمهوری می‌رفت از اظهاراتی که در مجمع انجام شده بیشتر در ذهن مردم باقی مانده است.

پزشکیان و حاشیه‌های سفری که هنوز شروع نشده

حالا نوبت آقای پزشکیان است که هنوز عرق حاشیه سفر عراقش خشک نشده، راهی نیویورک شده است. از هفته‌ها پیش سوالاتی در مورد خبرنگارانی که در این سفر رییس جمهور را همراهی خواهند وجود داشت. اما حالا که رییس جمهوری در هواپیما به سمت نیویورک می‌رود، یک بار دیگر همه می‌پرسند چه کسانی قرار است با او و از جیب ما به نیویورک بروند و چرا؟

همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود، اولین تیمی که با آقای پزشکیان به نیویورک می‌روند به اندازه اولین تیمی که با آقای روحانی به نیویورک رفتند صیقل‌خورده و حساب‌شده نیستند. هنوز خبری در مورد این که وابسته‌های تجاری چه کسانی هستند، یا این که آیا از نماینده‌های اقلیت‌ها کسی او را همراهی می‌کند یا نه منتشر نشده است.

تا اینجا روشن است که او دخترش را با خودش همراه کرده است، علارغم ادعاهای فراوان در مورد همراهی پسران آقای رییس جمهوری در سفر نیویورک، امروز اقلا یکی از پسران او حضورش در سفر نیویورک را تکذیب کرده است. به نظر می‌رسد دولت جدید تحت فشار افکار عمومی فهرست سفر به نیویورک را تعدیل کرده است.

با اینحال نزدیکان به دفتر ریاست جمهوری اعداد مختلفی بین ۴۰ تا ۶۰ نفر را برای عدد همراهان ریییس جمهوری در این سفر ذکر کرده‌اند که به غیر از وابسته‌های رسانه‌ای و دختر آقای رییس‌جمهوری، اسامی باقی آنها اعلام نشده است.

خروج پسر و داماد آقای رئیس‌جمهور از فهرست همراهان او به نیویورک، اتفاق نیکویی است اما مطالبه عمومی شفافیت نهاد دولت در مسئله دخل و خرج در همه امور است و در مورد سفر به نیویورک خواسته خلق‌الله این است که این تعداد از همراه – فارغ از اینکه کم یا زیاد باشد- اصلا برای چه کاری می‌روند؟ چرا دفتر ریاست‌جمهور گزارشی شفاف از تعداد همراهان نمی‌دهد؟ هرکدام از این همراهان به چه دلیلی همراه رئیس‌جمهور می‌روند؟ رفتن آن‌ها به نیویورک چه ضرورتی دارد؟

بعید است از این سفر آقای پزشکیان ابتکارهای دیپلماتیکی مانند آنچه در اولین سفر آقای خاتمی به نیویورک رخ داده دیده شود. اما به هر حال، آنچه می‌تواند متر و معیاری برای قضاوت در مورد سفر باشد، دستاوردهای دیپلماتیک آن است که بعدا روشن خواهد شد و می‌تواند این حاشیه‌ها را زیر سایه ببرد، یا می‌تواند منجر به پررنگ شدن آنها بشود. بسیار خوب است که نهاد ریاست‌جمهوری یک گزارش کامل و شفاف از ماموریت‌ها و وظایف تیم همراه رئیس‌جمهور ارائه کند و این سنت حسنه را به جا بگذارد که نه تنها رئیس‌جمهور کنونی بلکه روسای جمهور بعدی هم خود را متعهد به ارائه گزارش شفاف به مردم بدانند.